با روش های خشک کردن چوب در دنیا آشنا شوید

اگر بخواهیم تعریف دقیقی از چوب داشته باشیم بدین صورت است که ،چوب محصولی است حاصل از قطع درختان که ،پس از تبدیل چوب به الوار ، آن را خشک می‌کنند. جالب است بدانید که در زمان قطع درخت و تبدیل به تنه‌ی درخت و  پس از مراحلی  که تبدیل به الوار می‌شود،چوب  دارای رطوبت 100 درصد می‌باشد(البته این مورد بستگی به محل رشد درخت و نوع گونه دارد).

در مرحله اول بعد از قطع درختان ،چوب خام درختان ،باید خشک شده و رطوبت اضافی آن خارج شود.

توجه داشته باشید که ،این کار باید با دقت فراوانی انجام شود ، زیرا اگر تنه درخت خود به خود خشک شود ترک خورده و برای ساخت و تولید و همچنین ساخت جعبه های چوبی مناسب نخواهد بود.

در این مقاله قصد داریم تا انواع روش های خشک کردن چوب سبز و خام را بررسی کنیم.

دلیل خشک کردن چوب

برای استفاده از چوب، بعد از اینکه از درخت جدا شد باید فرآیند خشک شدن را طی کند تا قابل استفاده شود. چوب سبز به دلیل داشتن میزان فراوانی آب، اندازه و سایز آن بعد از خشک شدن تغییر کرده و کوچک تر می شود.

جالب است بدانید که سه حالت رطوبت در چوب وجود دارد.

اولین حالت ، آب”نهادی”است که در مولکول‌های سلولی چوب وجود دارد یعنی حتی در صورتی که  چوب خشک شده باشد .پس میتوان اینگونه بیان کرد که ، حذف این رطوبت امکان پذیر نیست، در غیر این صورت چوب به خاکستر تبدیل می شود.

دومین حالت رطوبت چوب، آب”آغشتگی”است که در دیواره سلولی چوب قرار دارد.باید نوجه داشته باشید که هنگام خشک کردن چوب ،این رطوبت با دقت خارج شده باشد، در غیر این صورت معایب جبران ناپذیری به الوار وارد خواهد کرد.

سومین حالت ، آب”آزاد”است که به صورت بخار و آب در داخل حفره سلول های چوبی قرار گرفته که اگر هوا گرم یا خشک باشد به سرعت از چوب خارج می‌شود.

تغییر شکل در اثر هم کشیدگی چوب

در کل هم کشیدگی چوب از حادثه‌هایی است که بیش از همه روی وزن ،حجم چوب و از همه مهم‌تر معایب زیادی در هنگام خشک کردن چوب(معایب لوزی،فنجانی،کاسه و سینه شدن و…) به وجود می‌آورد.

به شکل زیر دقت فرمایید تا درک بهتری از موضوع داشته باشید:

شماره1: اگر در تخته چوب، شعاع زاویه دوایر سالیانه ،در ابتدا تخته، 60 درجه و در انتها تخته، 80 درجه باشد؛ تخته چوب ،بعد از همکشیدگی، علاوه بر کاسه و سینه شدن معایبی چون ساغری شدن،کمانی شدن و فنجانی شدن نیز خواهد داشت.
شماره2: در این حالت ، اگر زاویه دوایر سالیانه در برش شعاعی کمتر از ده درجه باشد و دوایر سالیانه عمود دیده شود، میزان همکشیدگی به حداقل می‌رسد.
شماره3: در تخته مماسی، همکشیدگی در پهنا بیشتر از طول یا ضخامت آن است و نسبت به محور درخت تاب برمیدارد. درودگران سنتی این عیب را با نام کاسه و سینه میشناسند.
شماره4: تخته مرکزی یا مغزی ،بعد از واکشیده شدن ،از قسمت مرکز شکاف می‌خورد و از گوشه‌ های تخته ،همکشیده شده و اصولا بعد از خرید الوار چوبی این قسمت به راحتی از وسط به دو نیمه تقسیم می‌شود.
شماره5: در این حالت که دوایر سالیانه به صورت مایل هستند،مقطع تخته به صورت لوزی همکشیده میشود.
شماره6: در قسمت بینابینی گرده بینه اگر به صورت دایره چوب برش داده شود، چون دوایر سالیانه به صورت عمود هستند، شکل از دایره به بیضی تغییر حالت میدهد.

پس در نظر داشته باشید که ،هدف از خشک کردن چوب، “تعادل رطوبتی با محیط” یعنی رساندن رطوبت چوب به رطوبت محیط است.

خشک کردن چوب به روش طبیعی و در فضای باز

اولین قدم بعد از انتقال الوار به کارگاه، تفکیک آنها را از نظر نوع و گونه چوب میباشد. زیرا هر نوع چوب سطح متفاوتی از رطوبت را دارد و بنابراین هر کدام باید به میزان خاصی رطوبت از دست بدهند. بعد از مرحله تفکیک، چوب ها را برش زده و در نظر داشته باشید که ، نوع برش های چوب برای کاربردهای مختلف متفاوت است. به عبارت دیگر نوع برش چوب برای کفپوش با برش چوب برای دکوراسیون و یا ساخت جعبه چوبی متفاوت است.

در نظر داشته باشید که ، روش خشک کردن چوب به صورت طبیعی بسیار زمان بر است و به نوع چوب، تراکم، ضخامت و میزان رطوبت چوب بستگی دارد. این مدت زمان از چند ماه تا یک سال متغیر است.برای جلوگیری از ترک خوردن چوب موقع خشک شدن، اطراف برش خورده چوب را با چسب یا صیقل می پوشانند. این کار را به این دلیل انجام می دهند تا رطوبت به صورت ناگهانی خارج نشده و باعث ترک خوردن چوب نشود. بعد از اینکه مراحل چسب زدن و روی هم قرار دادن چوب ها تمام شد، روی قسمت بالایی چوب ها را با یک پوشش نایلونی می پوشانند.

نکته مهم راجع به خشک کردن چوب به روش طبیعی و مصنوعی این است که چوب ها قبل از خشک شدن ابتدا وزن می شوند و میزان رطوبت آنها نیز چک می شود‌. بعد از خشک شدن باید به وزن خاصی برسند تا معلوم شود مراحل خشک کردن چوب با موفقیت تکمیل شده و نوبت به فرستادن آنها به فروشگاه ها رسیده است.

نکاتی که باید در هنگام خشک کردن چوب در فضای باز در نظر داشته باشید بدین صورت است:

•  شیب زمین برای خشک کردن چوب باید بین 5 تا 10 درجه باشد. سطح زمین نباید حالت باتلاقی داشته باشد. توصیه میشود، یک لایه سیمان ریخته شود.

•  دیواری در دو طرف دسته بندی و یک سقف روی دیوارها تعبیه شود. جنس دیوارها و سقف به گونه‌ای باشد که هم نور از آنها عبور نکند و هم جاذب رطوبت نباشد.

•  برای خشک‌کردن الوارها با توجه به طول الوار شیوه دسته‌بندی اجرا می‌شود.

باید دقت داشته باشید که الوار‌ها دارای ضخامت تقریبا یکسانی باشند. برای جلوگیری از ایجاد عیوب شایع در چوب می‌توانید سطح مقطع الوار یا همان سطحی که خطوط رشد درخت دیده میشود ،با روغن و یا رنگ پوشانده شود ویا به وسیله‌ی میخ‌های آهنی که به شکل S یا O می‌باشند، به اصطلاح اس کوبی نمود.
زمان خشک شدن الوارها بسته به فصل خشک کردن آنها و یا گونه‌ی چوبی متغیر می‌باشد. به عنوان مثال در فصل بهار و تابستان که گرم تر است زمان خوبی برای خشک کردن می باشد.

مزایای خشک کردن چوب به روش طبیعی

خشک کردن چوب به روش طبیعی دارای چند مزیت مهم است. در این روش ، انرژی طبیعی استفاده شده و طبیعتا کم هزینه است و همچنین چوب های خشک شده به روش طبیعی از نظر استحکام نیز محکم تر از روش های دیگر است.

خشک کردن چوب در فضای بسته
برای خشک کردن چوب در یک فضای بسته می‌بایست قسمتی از محیط کارگاه برای قرارگیری دسته بندی الوار‌ها انتخاب شود و با اضافه کردن یک فن یا پنکه در ابتدای دسته بندی و یک هواکش در انتهای دسته‌بندی که برای انتقال هوای مرطوب به بیرون کارگاه می‌باشد تعبیه کنید،که تهویه‌ی مناسب داشته باشد.

خشک کردن چوب به روش مصنوعی و در کوره

روش خشک کردن چوب به روش مصنوعی و در کوره نسبت به روش قبلی کمی پیچیده و دشوارتر است.در این روش چوب ها بعد از برش و تقسیم بندی در یک محیط دربسته که هوای گرم از همه جهات به صورت چرخشی در جریان است، نگهداری می شوند. دمای فضای بسته باید به گونه ای باشد که ،سطح روی چوب ها زودتر از بخش میانی خشک نشود.در صورت بروز این اتفاق، رطوبت حبس شده در داخل چوب سعی به خارج شدن کرده و باعث می شود چوب کاملا ترک بخورد .معمولا دمای کوره نود درجه فارنهایت است.

این روش خشک کردن که نوع معمول خشک کردن مصنوعی چوب است، گرما و انرژی زیادی را نیاز دارد ،زیرا نه تنها گرما را بازیابی نمی کند ،بلکه رطوبت حاصل از چوب را نیز با صرف انرژی زیاد تبخیر و به خارج از کوره می فرستد.

دو نوع دیگر کوره برای خشک کردن چوب وجود دارد : کوره رطوبت زدا و  کوره خلأ

در کوره رطوبت زدا که کاربرد فراوانی نیز دارد ، گرما در خود کوره بازیافت می شود و رطوبت چوب به شکل آب و بدون صرف انرژی برای تبخیر استخراج می شود. برای کوره رطوبت زدا از انرژی برق استفاده می شود که با وجود گران تر بودن در مصرف انرژی مقرون به صرفه تر است و همچنین برای محیط زیست نیز بی خطر تلقی می شود زیرا آلودگی ایجاد نمی کند.

کوره خلأ نیز نوع دیگری از کوره های خشک کردن چوب است که در آن چوب ها در محیط خلأ قرار گرفته می شوند تا رطوبت آنها گرفته شود. این روش از دو روش قبلی گران تر است ولی مزیت مهم آن نسبت به دو نوع بالا سرعت بالا خشک شدن چوب است.